- BİRİNCİ KISIM GENEL ESASLAR
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Siyasi Partiler Kanunu, seçim kanunları ve diğer hukuki mevzuat çerçevesinde faaliyette bulunan siyasi bir kuruluştur.
Partinin Genel Merkezi Ankara’dadır.
Partinin kısa adı “BTP” dir.
Partinin özel işareti: On altı yıldız, hilal ve partinin kısa adından oluşmaktadır.
Parti işaretinin kompozisyonunda; kırmızı renkli zemin üzerinde beyaz renkli onaltı yıldız, hilal ve BTP harfleri bulunmaktadır. Ortada açıklığı sağa bakan hilal; hilalin çevresinde daire şeklinde onaltı yıldız mevcut olup altında da BTP harfleri yer almaktadır.
Partinin amacı, Türkiye Cumhuriyetinin varlık ve bağımsızlığına, Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğüne, Toplumun milli ve manevi değerleri ile Anayasanın Genel Esaslar kısmında yer alan ilkelere, demokratik kurallara ve kişi haklarına sahip çıkarak korumak ve ülkemizin her alanda en ileri düzeye ulaşması için tüzük ve programında belirtilen hususları gerçekleştirmektir.
- İKİNCİ KISIM PARTİ ÜYELİĞİ
Parti programını ve tüzüğünü benimsemiş olanlardan yasal sakıncası bulunmayan, medeni ve siyasi hakları kullanma ehliyetine sahip bulunan, 18 yaşını bitirmiş her Türk vatandaşı partiye üye olabilir. Ancak:
Halen görevli olan; hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ile yükseköğretim öncesi öğrencileri partiye üye olamazlar.
1- Kamu hizmetlerinden yasaklılar,
2- Zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar,
3- Herhangi bir suçtan dolayı ağır hapis veya taksirli suçlar hariç üç yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar,
4-Türk Ceza Kanununun ikinci Kitabının birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
5- Türk Ceza Kanununun 312 nci maddesinin ikinci fıkrasında yazılı halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik etme suçlarından mahkum olanlar, Partiye üye olamazlar ve üye kaydedilemezler.
Partiye üye olmak isteyenler, partinin tüzük ve programını kabul ettiklerini ve üyelik aidatı ödeme taahhütlerini içeren, adları soyadları, doğum yeri ve doğum tarihleri, meslek veya sanatları ile ikametgahlarının yazılacağı bir giriş beyannamesini imzalayarak partinin ilçe başkanlığına müracaat ederler. İlçe Yönetim kurulu tarafından müracaatları uygun bulunanlar üyeliğe kabul edilir. Üyeliğe kabul edilenler üye kayıt defterine kabul sırasına göre işlenir. Üyeliği reddedilenlere bu durum yazı ile bildirilir. Üyeliği reddedilen kişinin tebliğ tarihindenitibaren 7 gün içinde il yönetim kuruluna itiraz hakkı vardır. İl yönetim kurulunun bu müracaat üzerine vereceği karar kesindir.
Parti üyelerine Genel Merkez tarafından hazırlanan kimlik belgeleri, kayıtlı oldukları ilçe başkanlıklarınca verilir. Yer değiştirenler eski kimlik belgelerini vererek yenilerini alırlar.
Milletvekili ve mahalli idare seçimlerinde parti üyesi olmaksızın Parti listelerinden aday olup da seçimi kazananlar partiye üye kaydolurlar.
Partiye üye olmak isteyen TBMM üyeleri, Belediye Başkanları, Partilerin Merkez Yönetim yada Merkez Disiplin Kurulu üyeliği yapmış bulunanların başvuruları Genel Merkez Yönetimince değerlendirip karara bağlanır. Bunlara ait üyeliğe kabul kararı ile giriş beyannamelerinin bir sureti, arzu ettikleri ilçeye gönderilerek kayıtları ikmal edilir. Ayrıca Merkez Yönetim Kurulu partiye alınmalarında fayda gördüğü kimselerin alınmalarına karar verebilir ve bunların giriş beyannameleri ile haklarındaki kararın bir sureti istedikleri ilçeye gönderilerek kayıtları ikmal edilir.
Partiden istifa etmiş olanların partiye tekrar alınabilmeleri, ilçe yönetim kuruluna başvuru ve bu kurulun önerisiyle İl Yönetim Kurulu Kararıyla olur. Müracaatı kabul edilmeyenler 7 gün içinde Merkez Yönetim Kuruluna itirazda bulunabilirler. Kurulun kararı kesindir.
Parti Üyeliği aşağıdaki hallerde sona erer.
1. Ölüm
2. istifa
3. Siyasi Partiler Kanunu ve Parti tüzüğündeki üye olma şartlarını kaybetmek.
4. Başka bir partinin herhangi bir kademesinde görev almak veya üye olmak.
5. Disiplin Kurullarının kararları ile partiden çıkartılmak.
Ölüm dışında üyelik kaydının silinmesine karar verilen kişi bu karara karşı 7 gün içinde partinin bir üst yönetimine itiraz edebilir. İtiraz üzerine verilecek karar kesindir.
Merkez Yönetim Kurulu gerek gördüğü haller ve yerlerde üye kayıtlarının iptal edilerek yeniden yazılmasına karar verebilir.
- ÜÇÜNCÜ KISIM PARTİ TEŞKİLATI
Partinin temel teşkilatı; Genel Merkez, il, ilçe ve belde teşkilatı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Parti Grubu, il genel meclisi ve belediye meclisi gruplarından ibarettir. Partinin temel teşkilatı yanında yan kuruluşları ile yurtdışı temsilcilikleri de bulunur.
A-Parti Temel Teşkilat kademeleri aşağıdaki birimlerden oluşur:
1- Genel Merkez Teşkilatı:
Büyük kongre,
Genel Başkan,
Merkez Yönetim Kurulu,
Başkanlık Divanı,
Yüksek Disiplin Kurulu,
Müşterek Disiplin Kurulu
2- İl Teşkilatı:
İl kongresi,
İl başkanı,
İl Yönetim Kurulu,
İl disiplin kurulu,
3- İlçe Teşkilatı:
İlçe kongresi,
İlçe başkanı,
İlçe yönetim kurulu,
4- Belde teşkilatı,
5- Parti Grupları
TBMM Grubu
İl Genel Meclisi Grubu
Belediye Meclis Grubu
B- Partinin yan kuruluşları aşağıdaki birimlerden oluşur;
1-Gençlik Kolları ve Kadın Kolları
2-Yardımcı Kurul ve
Komisyonlar
C- Partinin Yurt dışı temsilciliği
Almanya’nın Berlin, Mannheim, Stutgart, Münich, şehirlerinde; Hollanda’nın Rotterdam, Utrecht şehirlerinde Belçika’nın Gent şehrinde yurtdışı parti temsilcilikleri açılır. Genel başkan, gerekli gördüğü hallerde yurtdışı parti temsilciliklerinden herhangi birinin veya tamamının temsilciliğini iptal edebilir.
Genel Merkez Teşkilâtı Ankara il merkezinde bulunur.
Parti teşkilâtı mülki idare bölümlerine paralel olarak, il ve ilçe teşkilatları, ilgili il ve ilçe merkezlerinde; belde teşkilatları, il ve ilçe merkezleri hariç olmak üzere belediye teşkilatı olan yerlerde bulunur.
Belde yönetim kurulu ilçe yönetim kuruluna, ilçe yönetim kurulu il yönetim kuruluna, il yönetim kurulu Merkez Yönetim Kuruluna bağlıdır.
- DÖRDÜNCÜ KISIM GENEL MERKEZ TEŞKİLATI
Büyük kongre partinin en yüksek organıdır. Seçilmiş ve tabii delegelerden meydana gelir.
Tabii delegeler:
a- Parti Genel Başkanı,
b- Merkez Yönetim Kurulu üyeleri,
c- Yüksek Disiplin Kurulu Başkan ve üyeleri
d- Partili Bakanlar ve Milletvekilleri
e- Partinin kurucu üyelerinden ibarettir.
B Seçilmiş delegeler: TBMM üye tam sayısının iki katından fazla olmamak üzere tüzük hükümlerine göre il kongrelerini tamamlamış illerden seçilen delegelerdir. Teşkilatı kurulmuş bulunan illerden hangi sayıda delege seçileceği o ilin milletvekili sayısından az olmamak üzere MYK tarafından belirlenir”
Tabii üyeler ayrıca il kongrelerinde delege olarak seçilemezler.
Parti kurucuları ilk büyük kongreyi kuruluşundan itibaren iki yıl içinde toplamak zorundadırlar. Kurucular parti üyelikleri devam ettiği sürece parti kongrelerinin tabii üyeleridir.
Büyük kongre ilk toplantısını yapıncaya kadar, bu kongrenin yetkilerini kurucular kurulu kullanır. Partinin genel başkanı ile yaş kaydı aranmaksızın kuruculuk şartlarını haiz merkez karar ve yönetim kurulu ile merkez disiplin kurulu üyeleri ve milletvekilleri, bu kurulun tabii üyeleridir.Büyük Kongre seçilmiş delegelerinin görev süresi, bir sonraki olağan büyük kongreye katılacak delegelerin seçimine kadar devam eder.
Parti Genel Başkanını, Merkez Yönetim Kurulu Asıl ve Yedek Üyelerini, Yüksek Disiplin Kurulu Asıl ve Yedek Üyelerini seçmek
Partinin tüzük ve programında değişiklik yapmak,
Partinin Merkez Yönetim Kurulu faaliyetleri ile gelir ve gider hesaplarını ibra etmek veya reddetmek,
Kanunlar, parti tüzük ve programı çerçevesinde toplumu ve devleti ilgilendiren konularla, kamu faaliyetleri ve parti politikası hakkında genel nitelikte olmak şartıyla temenni mahiyetinde veya bağlayıcı kararlar almak,
Kanunun ve parti tüzüğünün gösterdiği sair hususlarda kararlar almak,
Partinin kapanmasına veya başka bir partiyle birleşmesine ve böylece hukuki varlığının sona erdirilmesine dair kararlar almak,
Parti mallarının tasfiye veya intikal şekline dair kararlar almak, Büyük Kongrenin yetkilerindendir.
Olağan Büyük Kongre Merkez Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek yer ve tarihte yapılır. Bu süre iki yıldan az, üç yıldan fazla olamaz.
Merkez Yönetim Kurulu tarafından tespit edilen Büyük Kongrenin tarih, saat, yer ve gündemi en az 15 gün önce bir gazetede ilan edilerek duyurulur.
Büyük Kongrenin ilk günü çoğunluk sağlanamadığı takdirde toplantı ertesi güne bırakılır. Bu husus Büyük Kongre ilânında ayrıca tasrih olunur ve ikinci gün toplantısının yeri ve saati de belirtilir.
Gereken hallerde, Parti Genel Başkanı veya Merkez Yönetim Kurulunun lüzum göstermesi veya Büyük Kongre delegelerinin en az beşte birinin yazılı talebiyle Büyük Kongre olağanüstü toplantıya çağrılır.
Olağanüstü toplantının gündemi, toplantıyı icabettiren hususta daha önce tespit edilmiş bulunan gündemle sınırlıdır. Gündeme olağanüstü toplantıda hiçbir madde ilave edilemez. Olağanüstü Kongrenin toplantı ve karar nisabı normal kongrenin toplantı ve karar nisabı gibidir.
Büyük kongrenin toplantı yeter sayısı, büyük kongre üye tamsayısının salt çoğunluğudur. İlk çağrı üzerine yapılan toplantıda toplantı yeter sayısı bulunamıyorsa, ikinci çağrı üzerine yapılacak toplantıda toplantı yeter sayısı aranmaz. Büyük kongrenin karar yeter sayısı, hazır bulunan üyelerin salt çoğunluğudur.
Büyük Kongre, toplantı yeter sayısı sağlanmışsa Genel Başkan veya Merkez Yönetim Kurulu üyelerinden biri tarafından açılır.
Parti tüzük ve programında değişiklik yapılmasına ilişkin olan veya parti politikasını ilgilendiren konularda karar alınmasına dair teklifleri karara bağlamak için bunların genel başkan, merkez yönetim kurulu veya büyük kongre üyelerinin en az yirmide biri tarafından ileri sürülmüş olması gerekir. Kanunlar, parti tüzük ve parti programı çerçevesinde toplumu ve Devleti ilgilendiren konularla kamu faaliyetleri konularında karar alınmasına dair teklifleri karara bağlamak için bu tekliflerin büyük kongrede hazır bulunan üyelerin üçte biri tarafından yapılmış olması şarttır. Bu teklifler, büyük kongrece seçilecek bir komisyonda görüşüldükten sonra, komisyon raporuyla birlikte incelenir ve karara bağlanır.
Büyük Kongre açıldıktan sonra gündeme geçilmeden önce bir başkan, İki Başkan Vekili ve iki kâtip seçilerek kongre divanı teşkil edilir.
Büyük Kongre Başkanı, Başkan vekilleri ve kâtipleri açık oy ile seçilir.
Kongre Divanı; müzakereleri idare etmek, toplantı düzenini sağlamak, tutanağı düzenlemek, sayım ve dökümü denetlemek ve tasnif sırasında veya sonradan vaki itirazları inceleyip karara bağlamakla görevlidir.
Büyük Kongrede divan teşkilinden sonra açış konuşması için Parti Genel Başkanına söz verilir. Bundan sonra Merkez Yönetim Kurulu faaliyet ve hesap raporu Merkez Yönetimince görevlendirilen kişi tarafından okunur. Bu raporlar ayrı ayrı müzakereye konacağı gibi beraberce de müzakere olunabilirler. Büyük Kongre ihtiyaç duyduğu konularda tetkikler yaptırmak üzere açık oyla komisyonlar kurar. Hesap raporu için kurulan, hesapları tetkik komisyonu raporu, öncelikle okunup görüşülür.
Büyük Kongredeki müzakereler esnasında söz isteme sırasına göre söz verilir. Merkez Yönetim Kurulu üyeleri ile Milletvekillerinin öncelikle söz alma hakkı vardır. Merkez Yönetim Kurulu üyeleri faaliyet raporu aleyhinde konuşma yapamazlar. Aksi davranışta bulunanlar Yüksek Disiplin Kurulu’na sevk edilir.
Kongre Divan Başkanlığı, kongre delegelerinin en az onda birinin imzaladığı önergeleri işleme koymak zorundadır.
Müzakerelerde Merkez Yönetim Kurulu soru ve tenkitlere cevap vermede birinci önceliğe sahiptir.
Merkez Yönetim Kurulu faaliyetleri ile gelir ve gider hesaplarının ibrası açık oyla ve el kaldırılarak veya ayağa kalkarak yapılır.
Genel Başkan ve Merkez Yönetim Kurulu üyeleri kendi ibraları için oy kullanamazlar.
İbra, Merkez Yönetim Kurulu’nun faaliyet ve hesaplarının kongre tarafından kabulü manasını taşır.
Büyük Kongrede Genel Başkan, Merkez Yönetim Kurulu ile Yüksek Disiplin Kurulu üyelerinin seçimleri yargı gözetimi altında gizli oy ve açık tasnif şeklinde Siyasi Partiler Kanunun 21.maddesine göre yapılır.
Parti Genel Başkanı, Büyük Kongrece gizli oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. İlk iki oylamada sonuç alınamazsa, üçüncü oylamada en çok oy alan aday seçilmiş olur.
Genel Başkan en çok üç yıl için seçilir. Aynı kişi tekrar seçilebilir.
Genel Başkan partiyi temsil eder. Merkez Yönetim Kurulu dahil bütün parti teşkilatının ve organlarının tabii başkanıdır.
Her kademedeki parti teşkilatını birlikte ya da ayrı ayrı toplantıya çağırabilir.
Kanunlardaki özel hükümler saklı kalmak kaydıyla parti adına dava açma ve davada taraf olma yetkisi Genel Başkana aittir.
Disiplin kurallarınca verilecek disiplin cezalarını ilgilinin talebi halinde, af edebilir.
Genel Başkan kendisine yardımcılık etmek üzere gerekli gördüğü sayıda başkan yardımcısı ve genel sekreteri dilediği kişilerden seçerek başkanlık divanını oluşturur.
Gerekli görüldüğü il ve ilçelerde teşkilat kurulmasına karar verir.
Genel Başkan her türlü delege seçimlerini kısmen veya tamamen iptal etmeye, yeniden yaptırmaya ve lüzum gördüğü hallerde delege seçimlerini bizzat yürütmeye ve yürütecek görevlileri seçmeye yetkilidir.
Gerek gördüğü tahkikatları görevlendirdiği kişilere yaptırır.
Genel Başkanın yokluğunda Genel Başkan Yardımcılarından biri veya Genel Sekreter Genel Başkan tarafından vekil olarak tayin edilir.
Genel Başkanlığın herhangi bir sebeple boşalması halinde Merkez Yönetim Kurulu, büyük kongre toplanıncaya kadarpartiyi temsil yetkisini kendi içinden seçeceği bir üyeye tevdi eder ve en geç 45 gün içinde büyük kongreyi toplantıya çağırır.
Merkez Yönetim Kurulu, Büyük Kongreden sonra partinin en üst yönetim ve icra organıdır. Merkez Yönetim Kurulu şu üyelerden teşekkül eder.
a- Parti Genel Başkanı
b- Büyük Kongre tarafından seçilen 131 asıl 71 yedek üye
Asil üyeliklerde boşalma halinde en fazla oy alan yedek üye sıra ile asil üyeliklere geçer. Oyların eşitliği halinde hangi yedek üyenin asil üye olacağına Merkez Yönetim Kurulu karar verir.
Merkez Yönetim Kurulu, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve kanuni istisnalar dışında mevcudun salt çoğunluğu ile karar verir. Kararlar kanunda belirtilen istisnalar dışında açık oyla alınır. Oyların eşitliği halinde, başkanın bulunduğu tarafın dediği olur. Kurul bir konunun gizli oyla hallini kararlaştırabilir.
Merkez Yönetim Kurulu, en geç ayda bir normal olarak toplanır. Normal toplantılar dışındaki toplanmalar için, üyelere çağrı yapılır.
Parti teşkilat kademeleri ve organları kademe sırasına göre Merkez Yönetim Kuruluna bağlıdır.
Parti teşkilat kademeleri ve organlarının çalışma usul ve görevleri hakkında yasalar çerçevesinde gerekli gördüğü yönetmelikleri yaparak, gerekli tedbirleri alır ve bunların yerine getirilmesini sağlar. Bu sebeple aşağıda belirtilen işleri yapar;
1-Zorunlu sebepler dolayısıyla Büyük Kongrenin toplanamadığı hallerde, partinin hukuki varlığına son verilmesi ile tüzük ve programının değiştirilmesi dışındaki bütün kararları alır.
2- Kanunlar, Tüzük ve Parti Programı hükümlerine ve ilkelerine göre partiyi yönetir, çalışmalarını yönlendirir, teşkilatla devamlı irtibat sağlar, meselelerini çözmeye yardımcı olur.
3- Kademelerden gelen teklifleri inceler, karara bağlar ve onların çalışmaları ile ilgili olarak gerekli bilgi, belge ve dokümanları ister ve getirtir.
4- İl ve ilçelerde teşkilat kurulmasına, mevcut teşkilatların ve organlarının feshine ya da yöneticilerinin görevden alınmasına karar verir.
5-İl ve ilçe teşkilatlarındaki organların üye sayısını kanuni sayıdan az olmamak üzere azaltır veya çoğaltır, bu karar kongrelerden sonra alınır ise nasıl tamamlanacağını tespit eder
6-Parti teşkilatlarının, kanunlara, tüzük ve yönetmeliklere uygun bir şekilde, çalışmalarını denetler, gerekli gördüğü yerlere bu amaçla müfettişler görevlendirir ve gönderebilir. Müfettişleri kendi yetkileri ile donatabilir.
7- Seçim politika ve taktiklerini tespit ederek uygular ve seçimlerle ilgili olarak gerekli kararları alır. Milletvekilliği, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve il genel meclisi üyeliği için partiden aday adayı olanlar hakkında tüzüğün verdiği yetkileri kullanır.
8- Hükümet kurma, hükümete katılma, seçimlerde başka partilerle işbirliği yapma veya hükümetten çekilmek gibi konularda karar verir
9-Partinin program ve tüzüğünün uygulanması, çalışma usul ve şeklinin düzenlenmesi, danışma ve araştırma grup veya büroları kurulması, çalışmalarının tanzim edilmesi gibi konularda gerekli kararları alır ve yönetmelikleri hazırlar.
10-Partinin ilkelerini tanıtıcı kararları alır. Partinin genel politikası ve çalışmaları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Grubunu ve parti teşkilatını aydınlatır. Kademelerin yapacağı işler hakkında açıklayıcı bilgi ve talimatlar verir.
11-Genel politikada karşılaşılan yeni durumları ve gelişmeleri zamanında ve sürekli olarak değerlendirerek gereken kararları alır, uygular ve kamuoyunun bilgisine sunar.
12- Büyük Kongrenin gündemini hazırlar. Büyük Kongreye sunulacak bilançoyu, kesin hesap raporunu,bütçeyi,umumi faaliyet raporunu ve gündemde yer alan diğer konuları hazırlar
13- Büyük Kongre kararlarını uygular.
14- Parti gelirlerini artırmak amacıyla, gerekli kanuni tedbir ve kararları alır. Gelir makbuzlarını bastırarak kademelere yollar.
15- Partinin gayesine uygun olarak her türlü menkul ve gayri menkul iktisabına, devir ve ferağına, işletilmesine, kiralanmasına, kiraya verilmesine karar verir. Partinin Menkul ve gayrimenkullarıyla ilgili bütün hukuki işlem ve tasarruflarda bulunabilir,
16- Tüzük’te belirtilen veya Tüzükte belirtilmemiş olmakla beraber parti çalışmalarının gerektirdiği yönetmelikleri hazırlamak ve bunları kabul etmek.
17- Partinin menfaatlerine uygun gördüğü ve kanunlar ile parti tüzüğünün yasaklamadığı her türlü kararı alır, uygular, uygulatır.
18- Siyasi Partiler ve seçim kanunları ile diğer ilgili kanunların ve parti tüzüğünün verdiği bütün görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
19- Merkez Yönetim Kurulu görev ve sorumluluğunun gereği olarak, zaruri gördüğü durumlarda teşkilat kademe ve organların görev ve yetkilerini kendi adına kullanmak üzere, kendi içinden veya dışından kişileri görevlendirebilir, kendi yetkileri ile donatabilir.
Genel Başkan başkanlığında çalışma yapacak Başkanlık Divanı Genel Başkan tarafından seçilir. Başkanlık Divanı; Genel Başkan, Genel Başkan Yardımcıları, Genel Sekreter, Genel Muhasip ile Genel Başkan tarafından belirlenecek Başkanlık Divanı üyelerinden oluşur. Grup Başkan Vekilleri Başkanlık Divanına tabii üye olarak katılırlar.
Başkanlık Divanı en az haftada bir kere toplanır.
Başkanlık Divanı, Genel Başkanın her konuda danışma ve yürütme organı olup aşağıdaki görevleri icra eder.
a) Başkanlık Divanı partiyi, Büyük Kongrenin direktifleri ve Merkez Yönetim Kurulunun kararları doğrultusunda sevk ve idare hizmetinde, Genel Başkana yardımcı olur. İl grupları oluşturup koordinasyon merkezleri belirleyerek bölge koordinatörlerini atar.
b) Merkez Yönetim Kurulunun gündemini hazırlar.
c) Seçim çalışmalarını planlar, organize eder.
d) Partinin bilumum kurul ve ünitelerinde etkili bir çalışma temposunun gerçekleşmesine teşkilat kademeleri arasında ahengin sağlanmasına çalışır.
e) Türkiye Büyük Millet Meclisi Parti Grubu ile Genel Merkez arasında temas ve irtibatı devam ettirir.
f) Genel Başkan tarafından yapılacak veya parti adına yayınlanacak önemli beyanat ve açıklamaların esaslarını tespit eder.
g) Başkanlık Divanı kendi üyelerinin çalışma esaslarını İç Yönerge ile ayrıca belirleyebilir.
h) Kanunlar ve Parti Tüzüğü’ne aykırı olmamak kaydıyla Genel Başkanın verdiği diğer görevleri yapar.
Genel Başkan Yardımcıları aşağıdaki görevleri ifa ederler.
1-Genel Başkan Yardımcısı (Siyasi İşler ve Koordinasyon Başkanı);
Yurtdışı temsilcilikleri de dahil olmak üzere Partinin bütün teşkilat ve birimleri arasındaki koordinasyonu sağlar, ahenk içerisinde çalışmanın gerektirdiği tedbirleri Genel Başkana karşı sorumlu olarak alır. Parti adına siyasi, sosyal, ekonomik ve ihtiyaç duyulan diğer sahalarda Ar-Ge çalışmalarını değerlendirir, partinin vizyonunu geliştirir. Bu bilgilerin parti kademeleri ve TBMM grubu arasında akışını sağlar, tespit edilecek politikaların gerçekleşmesi için gerekli tedbirleri alır, planlamayı yapar. Yeni politikalar oluşturma, partiye dinamizm ve kalite sağlama ve seçmenlerin beklentilerine cevap vermek için gerekli çalışmaları yapar, tedbirleri alır.
2- Genel Başkan Yardımcısı (Teşkilat Başkanı);
Parti teşkilat kademelerinin kurulması, münfesih hale gelmiş olan ilçe ve il yönetim kurullarının tespiti ile üye kaydı ve kongre işlerini sevk ve idare eder. Teşkilat Başkanı Parti faaliyet ve işlemlerinin mevzuata uygunluğunu temin etmek, parti faaliyetlerini kontrol etmek, teşkilatı denetlemek ve verilecek özel konularda tahkikat yapmak üzere yeteri kadar müfettiş görevlendirmek. Teşkilat başkanı özellikle parti teşkilatlarının verimli çalışması için parti içi eğitimden sorumlu olan Genel Başkan Yardımcısıyla işbirliği içinde olur.
3-Genel Başkan Yardımcısı (Seçim İşleri Başkanı);
Milletvekili ve mahalli idareler seçimleri ile ilgili faaliyetleri yürütür, aday müracaat ve tesbit işlemlerini yönlendirir, seçimlerle ilgili koordinasyonu temin eder. Yüksek Seçim Kurulunun düzenlemelerini takip etmek, seçim ve sandık kurullarının partili üye ve temsilcileriyle sandık başı müşahitlerinin seçim usul ve esaslarını tespit etmek, bunların eğitimleri için gereken tedbirleri almak, teşkilatta ve Genel Merkezde kurs ve seminerler düzenleyerek seçim hizmetlerinde görev verilecek uzman kadrolar yetiştirilmesini gerçekleştirmek, seçim işleri başkanlığının görevleri arasındadır.
4- Genel Başkan Yardımcısı. (Basın ve Propaganda Başkanı)
Partinin Basın sözcüsü olup, partinin basınla olan ilişkilerini koordine eder. İllerde yapılacak her türlü propaganda ve toplantıların muhtevasını belirler, takip eder. Genel Başkanın, Bakanların ve parti yöneticilerinin yurt içindeki propaganda amaçlı seyahatlerini programlar. Söylem geliştirir. Ve diğer partileri izleme komitesi kurar.
5- Genel Başkan Yardımcısı. (Halkla İlişkiler Başkanı);
Kamuoyunun nabzını tutar. Genel Başkana rapor eder. Halkla parti teşkilatının yüz yüze, bire bir ilişki kurmasını sağlar. Parti kadrolarının halkla kaynaşması için gerekli tedbirleri alır. Üye kaydetme kampanyaları açarak partiyi millete mal eder.
6- Genel Başkan Yardımcısı. (Eğitim Başkanı);
Parti teşkilat mensuplarının il, ilçe, belde ve köylere kadar eğitiminden sorumludur. Parti programı ve tüzüğünü esas alarak partinin fikir ve projelerinin milletle bütünleşmesini sağlayan bir eğitim tarzı geliştirir. Özellikle devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü, milli egemenlik, tam bağımsızlık ve milli güvenlik konularından taviz vermeyecek bir yaklaşımla ülkeye ve millete sahip çıkma şuurunun benimsetilmesini esas alır. Keza, partinin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel politikalarının iyice hazmedilmesini hedefler, bu hedefleri gerçekleştirmek için pratik manada parti içi eğitim komitesi, üniversite ve eğitim kurumları komitesi, parti içi iletişim komitesi kurar. Parti içi bilgi ağı oluşturur. Eğitim çalışmaları belli zamanlara mahsus programlarla gerçekleştirilir.
7- Genel Başkan Yardımcısı. (Yerel Yönetim İşleri Başkanı);
Belediye Başkanları ile belediye ve il genel meclisleri üyelerinin ve gruplarının parti ve hükümetle olan ilişkilerini düzenler. Yerel yönetimler hakkında raporlar hazırlar, yerel yönetimlerle ilgili alternatif görüşler geliştirir.
8- Genel Başkan Yardımcısı. (Mali İşler Başkanı);
Parti giderlerinin finansmanı konusunda plan ve politikalar oluşturmak, parti merkez teşkilatının mali işlerini yürütmek parti parasının muhasebe yönetmeliği esasına göre harcanmasını sağlamak ve buna nezaret etmek, mali akitlerin ve girişilecek yükümlülüklerinin usulüne ve mevzuata uygun olarak tamamlanmasını gerçekleştirmek ile görevli ve sorumludur. İl teşkilatlarının mali işlerinin düzenli yürütülmesini temin için gerekli tedbirleri alır, takip ve kontrol eder.
9- Genel Başkan Yardımcısı. (Kadın Kolları Başkanı);
Partinin il, ilçe ve beldelerde tüm ülke çapında Kadın kollarının kurulması ve çalışmalarını düzenler. Partinin her sahadaki görüşleri doğrultusunda eğitilmesi ve hanımların Türk Siyasetine şuurlu ve etkin katkı ve katılımını temin için her türlü çalışmayı yapar ve programlar hazırlar.
10- Genel Başkan Yardımcısı (Gençlik ve Spor Kolları Başkanı)
Parti tüzüğü ve programı doğrultusunda gençlik kollarının kurulması, gençliğin ülke yönetimine müspet ve etkin katılımın sağlanması konusunda her türlü çalışma plan ve programı hazırlar. Özellikle sağlıklı gençler yetiştirmek ve sporu bir hayal tarzı haline getirmek için sporun bütün dallarında teşvikçi ve yönlendirici olur. Alt yapı çalışmalarında alternatif görüşler ve öneriler geliştirir. Sporun bir ahlak ve irade terbiyesi ve de sağlıklı hayat tarzı olması gibi gayeleri bir araya toplayarak ele alır ve bu yönde her türlü çalışmayı yapar.
11- Genel başkan Yardımcısı. (Hukuk İşleri Başkanı)
Partinin tüzük ve programının hukuka uygun düzenlenmesi ve tatbikinde hukuk normlarının korunmasını takip ve kontrol eder. Keza, partinin hukuki sorunlarının çözümünde gerekli bütün çalışmaları yapar. Aynı zamanda Türkiye’nin bir “Hukuk Devleti” olduğu ilkelerinden hareketle bir “Adli Reform” çalışması yaparak parti yetkili organlarının tasvibine sunar. Böylece hukukun adalet ve hakkaniyet ilkeleri doğrultusunda tatbikine katkıda bulunur.
12- Genel Başkan Yardımcısı (Sosyal ve Kültürel Faaliyetler Başkanı)
Partinin miting, konferans, seminer, kahve toplantıları ve ev sohbetleri gibi tanıtım ve kamuoyuna duyurma faaliyetlerinin etkin ve yaygın olarak düzenlenmesini plan ve programa alır. Bu hususta Halkla İlişkiler ve Basın ve Propagandadan sorumlu Genel Başkan Yardımcısıyla işbirliği yapar.
13- Genel Başkan Yardımcısı. (Hükümet ve Parlamento İşlerini İzleme ve Denetleme Başkanı)
Hükümet ve Parlamentonun yürütme ve yasama faaliyetlerini yakından izleyerek denetleme yapar, noksan gördüğü veya katkı yapması gereken hususlarda gerekli ikaz ve müdahaleyi yaparak hükümet ve parlamentonun ahenkli çalışmasına yardımcı olur ve kamuoyu beklentileri doğrultusunda gerekli çalışmaları yapar.
14- Genel Başkan Yardımcısı (Araştırma Geliştirme- AR-GE Başkanı)
Partinin kendini yenilemesi, enerjik,atılımcı olabilmesi için her sahada bir plan ve program oluşturmasına öncülük eder. Bu noktada Siyasi İşler Başkan Yardımcısı ile koordineli hareket eder. Özellikle başlıca şu sahalarda araştırma ve geliştirme tez ve projeleri ortaya koyar.
Uluslararası ilişkilerde, AB, Türk Dünyası, ABD, İslam Dünyası, Asya, Uzakdoğu, Ortadoğu, Afrika.
Hukukta, İç hukuk, Uluslararası hukuk, Kamu düzeni, İçişleri, Emniyet
Eğitim ve Bilgi teknolojisi,
Ekonomide; Tarım ve Hayvancılık, Esnaf ve Tüketici, Sanayi ve Enerji, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Finans ve Sermaye, İstihdam ve gelir Dağılımı, Kamu Maliyesi, Uluslararası İktisat.
Kültürel hayatta; Küresel kültür ve milli kültür gibi konularda araştırma ve geliştirmeye büyük önem verir. Her sahada verimli, planlı, programlı projeler ortaya koyar. Ar-Ge partinin dinamik gücünü oluşturur. Zaman ve şartlara adapte olmasını temin eder.
15- Genel Başkan Yardımcısı (Sivil Toplum Kuruluşlarından Sorumlu Başkan)
“Sivil toplum, ülkeye ve millete hizmetle demokrasinin, çoğulcu katımcılığın, vazgeçilmez unsurudur” prensibinden hareketle partinin sivil toplum kuruluşlarıyla ilişkilerini düzenler, faaliyet ve etkinliklerde bulunur. Keza, sivil toplum kurum ve kuruluşlarıyla geliştirilecek sağlıklı diyaloglar ve işbirliği neticesinde iç barışa, devlet-millet kaynaşmasına katkıda bulunur.
16- Genel Başkan Yardımcısı (Bilim – Teknoloji Başkanı)
17- Genel Başkan Yardımcısı (Ekonomi ve Sosyal Politikalar Başkanı)
18- Genel Başkan Yardımcısı (Sosyal Medya Sorumlu Başkanı)
İhtiyaca göre, Genel Başkan tarafından yeni Genel Başkan Yardımcılıkları ihdas edilerek atama yapabilir.Genel Başkan Yardımcıları, Genel Başkanın onayı ile kendilerine ihtiyaç nispetinde yardımcı atayabilir.
Genel Sekreter Genel Başkan adına partiyi mahkemelerde, devlet daireleri ve kuruluşlarda, özel ve tüzel kişilerle ilişkilerde temsil eder.
Merkez Yönetim Kurulu ve Başkanlık Divanı kararlarının zapta geçirilmesi, Genel Merkezin her türlü evrak işleri ile yazışmalarının düzenlenmesi, merkez teşkilatı İdari hizmetlerin ifası ile görevlidir. Genel Sekreter Partinin Merkez Yönetim Kurulu kararlarını ilgili yerlere bildirir. Bu husustaki yazışmaları yapar. Genel Sekreter bu hizmetlerin yürütülmesi için Genel Başkanın onayı ile ihtiyaca göre Genel Sekreter yardımcılarını atayabilir.
Genel Sekreterlik partinin haberleşme ünitesidir.
Genel Sekreter Merkez Yönetim Kurulunun kendisine verdiği yetki sınırları dahilinde Genel Merkezde çalışan personelin ve demirbaşların idaresini deruhte eder. Büro idaresine nezaret eder.
Parti Merkez Teşkilatında istihdam edilecek personelin tayinini Genel Başkanına teklif eder.
Genel Muhasip, Genel Merkezin muhasebe işlerini, defterlerini tutar, mali işlerini yürütür, sarf evrakını Genel Başkan veya bu konuda görevli Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ile birlikte imzalar. Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısının Yardımcısıdır.
- BEŞİNCİ KISIM (BİRİNCİ BÖLÜM) İL TEŞKİLATI
Partinin İl Teşkilatı, İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu, İl Kongresi ve İl Disiplin Kurulundan oluşur.
İl Yönetim Kurulu, başkanı hariç yedi asil üyeden teşekkül eder. Ankara, İstanbul ve Bursa illerinin yönetim kurulları başkan hariç 25 asil üyeden teşekkül eder. Aynı sayıda yedek üye seçilir. İl başkanı ile il yönetim kurulu il kongresince gizli oy açık tasnif esasına göre seçilir. Teşkilatın ilk kuruluşunda yedek liste verilmesi zorunlu değildir. Daha sonraki seçimlerde yeter sayıda yedek üye olmaması halinde mevcutla iktifa olunur.
İl yönetim kurulu ilk toplantısında kendi arasından bir başkan yardımcısı, bir sekreter ve bir muhasip seçer.
İl kongresi seçilmiş ve tabii üyelerden teşekkül eder.
a- Tabii delegeler,
İlin partili milletvekilleri, İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu Üyeleri,İl disiplin kurulu başkan ve üyeleri, büyükşehir ve il partili belediye başkanları tabii delegelerdir.
b-Seçilmiş delegeler,
Sayısı altıyüzden (600) fazla olmamak üzere ilçe kongrelerince seçilmiş delegelerdir.
Merkez Yönetim Kurulu ilçelerden seçilecek il kongresi delege sayısını ilçelerdeki üye sayısıyla doğru orantılı olarak belirler.
İl kongrelerinin seçilmiş delegelerinin görev süresi, bir sonraki olağan kongreye katılacak delegelerin seçimine kadar devam eder. Merkez Yönetim Kurulu gerekli gördüğü takdirde, yeni delege seçimine karar verebilir.
İl kongreleri için toplantı gününden en az 15 gün önce gündem, yer, tarih ve saat ile ikinci toplantıyla ilgili hususlar parti teşkilatının bulunduğu binada asılmak suretiyle üyelere duyurulur. İl Kongresinin gündemini İl Yönetim Kurulu tespit eder.
İl Kongresinin toplantı tarihi, Büyük Kongrenin toplantı tarihine uygun olarak Merkez Yönetim Kurulu’nca belirlenir.
İlk toplantıda salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde 2. toplantı en erken ertesi gün aynı saatte, en geç ise bir hafta içerisinde olmak kaydıyla ilk ilanda belirtilen gündem, tarih, saat ve yerde hazır bulunan delegelerle yapılır.
Toplantının açılmasını müteakip İl Kongresini yönetecek olan Divan Başkanı, Divan Başkan Yardımcısı ve iki Katip üyeden oluşan İl Kongre Divanı açık oyla teşkil olunur.
İl Kongre Divanı; İl Kongresinin Kanunlara, Tüzük ve Yönetmeliklere uygun olarak yapılmasından, toplantı düzeninin sağlanmasından, seçimlerin usulüne uygun yapılmasından ve toplantı tutanaklarının tutulmasından sorumludur.
İl Kongresinde alınacak kararlar katılan delegelerin salt çoğunluğuyla alınır. Teklifler, görüşmeler ve alınan kararlar tutanağa geçirilir. İl Kongre gündemindeki konular konuşulup görüşülmeden seçimlere gidilemez.
İl Kongresinde yönetim kurulunun faaliyet ve hesap raporu ile yönetim kurulunun ibrası için yapılacak oylamalar ve diğer görüşmelerin tamamlanmasından sonra sırayla İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu Üyeleri ve Yedekleri, İl Disiplin Kurulu Üyeleri ve yedekleriyle Büyük Kongreye katılacak delegeler seçilir.
Seçim İşleri Siyasi Partiler Kanununun 21. Maddesi’ne göre yapılır.
İl kongresi seçilmiş ve tabii üyelerden teşekkül eder.
a- Tabii delegeler,
İlin partili milletvekilleri, İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu Üyeleri,İl disiplin kurulu başkan ve üyeleri, büyükşehir ve il partili belediye başkanları tabii delegelerdir.
b-Seçilmiş delegeler,
Sayısı altıyüzden (600) fazla olmamak üzere ilçe kongrelerince seçilmiş delegelerdir.
Merkez Yönetim Kurulu ilçelerden seçilecek il kongresi delege sayısını ilçelerdeki üye sayısıyla doğru orantılı olarak belirler.
İl kongrelerinin seçilmiş delegelerinin görev süresi, bir sonraki olağan kongreye katılacak delegelerin seçimine kadar devam eder. Merkez Yönetim Kurulu gerekli gördüğü takdirde, yeni delege seçimine karar verebilir.
İl kongreleri için toplantı gününden en az 15 gün önce gündem, yer, tarih ve saat ile ikinci toplantıyla ilgili hususlar parti teşkilatının bulunduğu binada asılmak suretiyle üyelere duyurulur. İl Kongresinin gündemini İl Yönetim Kurulu tespit eder.
İl Kongresinin toplantı tarihi, Büyük Kongrenin toplantı tarihine uygun olarak Merkez Yönetim Kurulu’nca belirlenir.
İlk toplantıda salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde 2. toplantı en erken ertesi gün aynı saatte, en geç ise bir hafta içerisinde olmak kaydıyla ilk ilanda belirtilen gündem, tarih, saat ve yerde hazır bulunan delegelerle yapılır.
Toplantının açılmasını müteakip İl Kongresini yönetecek olan Divan Başkanı, Divan Başkan Yardımcısı ve iki Katip üyeden oluşan İl Kongre Divanı açık oyla teşkil olunur.
İl Kongre Divanı; İl Kongresinin Kanunlara, Tüzük ve Yönetmeliklere uygun olarak yapılmasından, toplantı düzeninin sağlanmasından, seçimlerin usulüne uygun yapılmasından ve toplantı tutanaklarının tutulmasından sorumludur.
İl Kongresinde alınacak kararlar katılan delegelerin salt çoğunluğuyla alınır. Teklifler, görüşmeler ve alınan kararlar tutanağa geçirilir. İl Kongre gündemindeki konular konuşulup görüşülmeden seçimlere gidilemez.
İl Kongresinde yönetim kurulunun faaliyet ve hesap raporu ile yönetim kurulunun ibrası için yapılacak oylamalar ve diğer görüşmelerin tamamlanmasından sonra sırayla İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu Üyeleri ve Yedekleri, İl Disiplin Kurulu Üyeleri ve yedekleriyle Büyük Kongreye katılacak delegeler seçilir.
Seçim İşleri Siyasi Partiler Kanununun 21. Maddesi’ne göre yapılır.
İlçe Yönetim Kurulu, başkan hariç beş asil üyeden teşekkül eder. Aynı sayıda yedek üye seçilir. İlçe başkanı ile ilçe yönetim kurulu ilçe kongresince gizli oy açık tasnif esasına göre seçilir. Teşkilatın ilk kuruluşunda yedek liste verilmesi zorunlu değildir. Daha sonraki seçimlerde yeter sayıda yedek üye olmaması halinde mevcutla iktifa olunur.
İlçe yönetim kurulu ilk toplantısında kendi arasından bir başkan yardımcısı, bir sekreter ve bir muhasip seçer.
İlçe kongresi seçilmiş ve tabii delegelerden teşekkül eder.
a- Tabii delegeler,
İlçe Başkanı, İlçe Yönetim Kurulu Üyeleri, İlçe Sınırları İçindeki Partili Belediye Başkanları tabii delegelerdir.
b-Seçilmiş delegeler,
Köy-Mahalle ve Beldelerden seçilen delegelerdir.
Bunların sayısı dörtyüzden (400) fazla olamaz .
İlçedeki partili üye sayısı 400 ve daha az ise bütün üyeler delegedir.
Üye sayısı 400’den fazla olması halinde partinin son genel seçimde o ilçeden aldığı oy, seçime katılmamış olunması halinde ise o ilçedeki üye sayısının, 400’e bölünmesi ile bulunacak kat sayısının; mahalle, köy ve beldelerde partinin aldığı oya , seçime katılmamış olunması halinde ise mahalle, köy ve beldelerdeki üye sayısına, bölünerek köy, mahalle ve beldenin ilçe kurultayına göndereceği delege sayısı tespit edilir.
İlçe yönetim kurulu, köy ve mahallelerde delege seçimlerini yürütmek üzere kendi içinden bir veya birkaç üyeyi görevlendirebileceği gibi, sadece bu işlemler için o köy ve mahalledeki üyelerden birisini temsilci olarak görevlendirebilir.
Delege seçimlerinin başlama tarihi Merkez Yönetim Kurulunca tespit olunur.
İlçe kongreleri için toplantı gününden en az 15 gün önce gündem, yer, tarih ve saat ile ikinci toplantıyla ilgili hususlarparti teşkilatının bulunduğu binada asılmak suretiyle üyelere duyurulur.
İlçe Kongresinin gündemini İlçe Yönetim Kurulu tespit eder.
İlçe Kongresinin toplantı tarihi, İl Kongresinin toplantı tarihine uygun olarak İl Yönetim Kurulu’nca belirlenir.
İlk toplantıda salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde 2. toplantı en erken ertesi gün aynı saatte, en geç ise bir hafta içerisinde olmak kaydıyla ilk ilanda belirtilen gündem, tarih, saat ve yerde hazır bulunan delegelerle yapılır.
Toplantının açılmasına müteakip İlçe Kongresini yönetecek olan Divan Başkanı, Divan Başkan Yardımcısı ve iki Katip üyeden oluşan İlçe Kongre Divanı açık oyla teşkil olunur.
İlçe Kongre Divanı; İlçe Kongresinin Kanunlara, Tüzük ve Yönetmeliklere uygun olarak yapılmasından, toplantı düzeninin sağlanmasından, seçimlerin usulüne uygun yapılmasından ve toplantı tutanaklarının tutulmasından sorumludur.
İlçe Kongresinde alınacak kararlar katılan delegelerin salt çoğunluğuyla alınır. Teklifler, görüşmeler ve alınan kararlar tutanağa geçirilir. İlçe Kongre gündemindeki konular konuşulup görüşülmeden seçimlere gidilemez.
İlçe Kongresinde yönetim kurulunun faaliyet ve hesap raporu ile yönetim kurulunun ibrası için yapılacak oylamalar ve diğer görüşmelerin tamamlanmasından sonra sırayla İlçe Başkanı, İlçe Yönetim Kurulu Üyeleri ve Yedekleriyle, İl Kongresine katılacak delegeler seçilir.
Seçim İşleri Siyasi Partiler Kanununun 21. Maddesi’ne göre yapılır.
Belde Yönetim Kurulu 3 asıl ve 3 yedek üyeden teşekkül eder. Belde yönetim kurulu, ilçe yönetim kurulu kararı ile atanır ve yapılacak görev taksimine göre ilçe teşkilatının vereceği görevleri yapar. Belde yönetim kurulu atanmadaki usule göre değiştirilebilir. Teşkilatın ilk kuruluşunda yedek liste verilmesi zorunlu değildir. Daha sonra yeter sayıda yedek üye olmaması halinde de mevcutla iktifa olunur.
Merkez Yönetim Kurulu, il ve ilçe başkanı ile yönetim kurulları ve İl disiplin kurulu hakkında kısmen veya tamamen işten el çektirme kararını aşağıda belirtilen hallerde üye tam sayısının 2/3’ü ekseriyetle ve gizli oyla alır.
1- Memleket ve parti çıkarlarını zedeleyici davranışlarda bulunulması
2- Etkili bir hizmet ahenginin kurulmamış olması
3- Siyasi Partiler Kanunu ve tüzük hükümlerine aykırı davranışlar bulunulması yasa uyarınca tutulması gerekli defter ve kayıtların usulüne uygun olarak tutulmaması belgelerin süresi içinde Genel Merkeze gönderilmemesi,
4- Genel Merkez tarafından istenilen bilgi ve belgelerin zamanında gönderilmemesi
Kısmen işten el çektirme halinde il veya ilçe yönetim kurulu yedek üyelerle tamamlanır. İl ve İlçe yönetim kurulu hakkında işten el çektirme kararı verilmesi üzerine Merkez Yönetim Kurulu tarafından tayin edilen geçici il yönetim kurulu 45 gün içinde İl kongresini toplayarak yeni yönetim kurulunu, geçici ilçe yönetim kurulu, 30 gün içinde İlçe kongresini toplayarak yeni ilçe yönetim kurulunu seçmek zorundadır. Bu süre içinde yeni delegeler seçilmemişse, kongre eski delegelerle toplanır.
- ALTINCI KISIM PARTİ GRUPLARI
Her ilde partiye mensup il genel meclisi üyelerinden bir il genel meclisi parti grubu, belediye teşkilâtı olan yerlerde de partili belediye başkanı ile belediye meclisi üyelerinden birer belediye meclisi parti grubu teşekkül eder.
Grup üyeleri, aralarından bir başkan bir başkan vekili, bir sekreter seçerler. İl genel meclisi grubu ve belediye meclisi grubu, parti tüzük ve programı çerçevesinde hareket ederler. Görevlerinde izleyecekleri politikaları ve karşılaştıkları meseleleri kendi gruplarında konuşup görüşerek karara bağlar.
Partili belediye başkanı belediye meclisi parti grubunun tabii üyesidir, ancak grubun kararları ile bağlı değildir.
Merkez Yönetim Kurulu, il ve ilçe başkanı ile yönetim kurulları ve İl disiplin kurulu hakkında kısmen veya tamamen işten el çektirme kararını aşağıda belirtilen hallerde üye tam sayısının 2/3’ü ekseriyetle ve gizli oyla alır.
1- Memleket ve parti çıkarlarını zedeleyici davranışlarda bulunulması
2- Etkili bir hizmet ahenginin kurulmamış olması
3- Siyasi Partiler Kanunu ve tüzük hükümlerine aykırı davranışlar bulunulması yasa uyarınca tutulması gerekli defter ve kayıtların usulüne uygun olarak tutulmaması belgelerin süresi içinde Genel Merkeze gönderilmemesi,
4- Genel Merkez tarafından istenilen bilgi ve belgelerin zamanında gönderilmemesi
Kısmen işten el çektirme halinde il veya ilçe yönetim kurulu yedek üyelerle tamamlanır. İl ve İlçe yönetim kurulu hakkında işten el çektirme kararı verilmesi üzerine Merkez Yönetim Kurulu tarafından tayin edilen geçici il yönetim kurulu 45 gün içinde İl kongresini toplayarak yeni yönetim kurulunu, geçici ilçe yönetim kurulu, 30 gün içinde İlçe kongresini toplayarak yeni ilçe yönetim kurulunu seçmek zorundadır. Bu süre içinde yeni delegeler seçilmemişse, kongre eski delegelerle toplanır.
- YEDİNCİ KISIM YAN KURULUŞLAR
Merkez Yönetim Kurulu tarafından çıkarılan yönetmeliklerle merkezi Ankara’da olmak üzere belde, ilçe ve illerde gençlik kolları ve kadın kolları kurulabilir.
Gençlik ve Kadın Kollarının kuruluş ve çalışma esasları ile seçimleri, atanmaları gibi hususlar Merkez Yönetim Kurulunca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.”
Parti tüzüğünün 1. maddesinde tanımlanan parti işareti; beyaz renkli zemin üzerinde kırmızı renkli işaretlerden ve aynı kompozisyondan oluşmak üzere gençlik ve kadın kolları tarafından da kullanılır.
Devamlı veya geçici görev yapmak üzere ilçe il ve genel merkezde kurulabilecek olan kurul ve komisyonlardır.
Bu kurul ve komisyonlar ile ilgili hususlar Merkez Yönetim Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
- SEKİZİNCİ KISIM DİSİPLİN
Kanunlara, parti tüzüğüne,Yönetmeliklerine, Yönergelerine ve parti yetkili organlarının karar ve bildirilerine aykırı davranışta bulunan parti üyeleri hakkında disiplin soruşturması yapmak ve karar vermek üzere, Genel Merkez ve İl teşkilatında disiplin kurulları teşkil edilir.
Disiplin kurullarının üyeleri kongrelerce gizli oyla seçilir.
Disiplin Kurullarının görev süresi yeni disiplin kurulunun seçilmesi ile sona erer.
Disiplin Kurullarında zamanla boşalma olması halinde yedekler sıra ile göreve çağrılır.
Disiplin Kurulu üyeleri; kongreler, milletvekilliği, İl Genel ve Belediye meclisi üyelikleri hariç hiçbir parti organında ve kurulunda görev alamazlar.
Disiplin Kurulu üyeleri; Partiye bir hizmet bağı ile bağlanamaz ve partiden her ne suretle olursa olsun gelir sağlayamazlar.
Disiplin Kurulları ilk toplantılarında kendi aralarında bir başkan, bir başkan vekili ve bir sekreter seçerler.
Disiplin kurulları, üye tamsayısının en az üçte iki çoğunluğuyla toplanır ve hazır bulunanların çoğunluğuyla karar verir. Ancak partiden kesin çıkarma cezaları için üye tam sayısının çoğunluğu ile karar verilir.
Disiplin kuruluna sevk edilen partili, yazılı veya sözlü savunma hakkına sahiptir.
Savunma için süre, savunmaya çağrı belgesinin ilgiliye tebliği tarihinden başlamak üzere onbeş gündür. Ancak, seçimlerde veya herkesin gözü önünde açıkça veya yayın yoluyla işlenen disiplin suçlarında bu süre yedi gündür. Savunma süresini geçirenler, savunma hakkından vazgeçmiş sayılırlar.
Savunmaya çağırma, disiplin kurulu başkanlığınca yazı ile yapılır. Bu yazıda uygulanması istenen disiplin cezası ile bu cezanın istenmesine sebep olan fiiller açıkça gösterilir.
Disiplin Kurulları kendilerine intikal eden dosyaları en kısa süre içinde karara bağlar. Disiplin Kurulları, kendilerine intikal eden konular hakkında karar verirken, iddia, savunma ve delilleri değerlendirmede takdir hakkına sahiptir.
Disiplin kurullarınca parti üyeleri hakkında verilen kararlar gerekçeleriyle birlikte en geç otuz gün içinde ilgiliye tebliğ olunur.
Hakkında, partiden veya gruptan geçici veya kesin çıkarma cezası verilen parti üyesi parti yollarını kullandıktan sonra, nihai karar niteliğindeki son karara karşı, tebliğden itibaren 30 gün içinde görevli ve yetkili Asliye Hukuk Mahkemesine bu konuda Siyasi Partiler Kanununda belirtilen sebeplerle itiraz edebilir. Mahkeme bu itirazları basit muhakeme usulüne göre 30 gün içinde inceleyerek karara bağlar. Bu karar kesindir.
Disiplin Kurulları alacakları kararları işlemek üzere bir karar defteri bulundururlar. Bu defterlerin tasdik edilmesi zorunlu değildir. İfadeler ve sair evrak disiplin kurullarınca bir dosyada muhafaza edilir.
Disiplin kurullarına sevk yetkisine sahip bulunan parti organ ve mercilerinin kararları ile disiplin kurullarınca verilen disiplin cezaları hakkında, Siyasi partilerin her kademesindeki kongrelerinde görüşme yapılamaz ve bu konularda karar alınamaz.
Merkez Yönetim Kurulu, bir disiplin kurulunun boşalması halinde onun görevlerini geçici olarak yerine getirmek üzere başka bir disiplin kuruluna yetki verebilir. Bir disiplin kurulunun görevine giren bir veya birkaç işi soruşturup karara bağlamak üzere civar bir ilin disiplin kurulunu görevlendirebilir.
İl disiplin kurulu, il kongresince seçilen üç asıl ve üç yedek üyeden meydana gelir. Yeter sayıda yedek üye olmaması halinde mevcutla iktifa olunur.
İl Disiplin Kurulu, İl teşkilatı sahasında kalan ve Yüksek Disiplin Kurulunun 1. derecede bakacağı işler dışında kalan disiplin suçlarını inceler ve karara bağlar.
İl Disiplin Kurulu, re’sen disiplin soruşturması yapamaz.
İl Disiplin Kurulu, dosyaların tetkiki sırasında yeni bir suça muttali olduğunda bunu yetkili organa duyurur.
İl disiplin kurulu kararlarına karşı, taraflarca, kararın tebliği tarihinden itibaren 10 gün içinde Yüksek Disiplin Kuruluna itiraz edilebilir. İtiraz üzerine Yüksek Disiplin Kurulunca il başkanlıklarından istenen bilgi ve belgeler 10 gün içinde kurula gönderilir.
Yüksek Disiplin Kurulu, Büyük Kongre tarafından seçilen 12 asıl, 5 yedek üyeden teşekkül eder.
Yüksek Disiplin Kurulu yapacağı ilk toplantısında bir başkan, bir başkan yardımcısı, bir sekreter seçer. Sekreter kurula karşı raportörlük görevini yapar. Kararları ilgili yerlere yazıyla bildirir.
Yüksek Disiplin Kurulu ; Genel Başkan, Merkez Yönetim Kurulu üyeleri, Başkanlık Divanı üyeleri, Kendi başkan ve üyeleri, T.B.M.M.’nin eski üyeleri ve eski hükümet üyeleri, Partinin kurucu üyeleri ile İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu üyeleri, İl disiplin kurulu başkan ve üyeleri, Büyükşehir, İl, ilçe ve Belde merkezlerindeki partili belediye başkanları için birinci derecede disiplin kararları verir.
Yüksek Disiplin Kurulu ; İl disiplin kurullarınca alınan ve itiraz yolu ile kendisine gelen kararları tasdik, lehte ve aleyhte değiştirme veya tamamen ortadan kaldırma suretiyle en kısa sürede kesin olarak sonuçlandırır.
Yüksek Disiplin Kurulu’nun kendi başkan ve üyeleri, kendileri hakkındaki soruşturmada, müzakere ve kararlara katılamazlar. Bu durumda olanların yerine sadece o işlemlere mahsus olmak üzere sırayla yedek üye alınır.
Müşterek Disiplin Kurulu Yüksek Disiplin Kurulu ile T.B.M.M Grup Disiplin Kurulunun bir araya gelmesiyle teşekkül eder. Yüksek Disiplin Kurulu Başkanı, Başkan vekili ve sekreteri aynı zamanda Müşterek Disiplin Kurulunun da Başkanı, Başkan vekili ve sekreteridir.
Partili Milletvekillerinin partiden geçici veya kesin olarak çıkarılmalarını gerektiren söz, tutum ve davranışlarından dolayı haklarında disiplin soruşturması yapmaya ve karar vermeye müşterek Disiplin Kurulu yetkilidir.
T.B.M.M. üyelerinin Grup Disiplin Kurulu kararlarına karşı yaptıkları itiraz Müşterek Disiplin Kurulu’nca karara bağlanır.
Müşterek Disiplin Kurulu’nun kararları kesindir.
Bir partili hakkında disiplin suçu sebebiyle idari tahkikat yapmaya, sevk edilecek disiplin kuruluna göre Genel Başkan, Merkez Yönetim Kurulu ve il yönetim kurulu yetkilidir. Milletvekillerinin gruba ilişkin fiil ve hareketlerinden dolayı disiplin takibatı yaptırmaya Genel Başkan ve grup yönetim kurulu yetkilidir.
Genel Başkan, partinin bütün teşkilat ve organlarının başkan ve üyeleri hakkında idari tahkikat yapmaya,yaptırmaya ve takdir ettiği disiplin kuruluna sevk etmeye yetkilidir.
Genel Başkan, Merkez Yönetim Kurulu üyeleri, Başkanlık Divanı üyeleri ,Yüksek Disiplin Kurulu Üyeleri ile T.B.M.M.’nin eski üyeleri ve eski hükümet üyeleri, Partinin kurucu üyeleri ile İl Başkanı, İl Yönetim Kurulu üyeleri, İl disiplin kurulu başkan ve üyeleri, il ve Büyükşehir belediye başkanları, büyük şehir dahilindeki ilçe belediyelerinin başkanları hakkında disiplin cezası isteme yetkisi Merkez Yönetim Kurulu’na, İlçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri, ilçe ve Belde merkezlerindeki partili belediye başkanları ile belediye meclisi üyeleri ve il genel meclisi üyeleri hakkında disiplin cezası istemeye il başkanı ve İl yönetim kurulu,
Müşteki ile disiplin suçu işlediği iddia olunan , tahkikata yetkili organlarda üye ise, bu işin tahkikat, müzakere ve kararına iştirak edemez.
Disiplin kuruluna sevk kararı, gizli oyla ve bu kararı alacak organın üye tam sayısının salt çoğunluğu ile alınır. Genel Başkanın disiplin kuruluna sevk edilebilmesi için Merkez Yönetim Kurulunun oybirliği şarttır.
Kongre ve seçim dönemlerinde disiplin kurullarına sevk işlemleri için Teşkilât Başkanlığının görüşü, Genel Başkanlığın onayı gereklidir.
Partiden geçici veya kesin çıkarmayı gerektiren suçlamalarda Disiplin Kurulu’na sevki kararlaştırılan üye hakkında, sevke yetkili organca tedbir niteliğinde olmak üzere ilgili disiplin kovuşturması sonuçlanıncaya kadar görevden uzaklaştırma kararı verilebilir.
Disiplin Kurullarınca verilecek cezalar aşağıda belirtilmiştir.
1- Uyarma
2- Kınama
3- Geçici çıkarma
4- Kesin çıkarma
Bir üyenin aynı suçu tekrarlamasında, cezalar her defasında artırılarak verilir. Disiplin cezasını gerektiren durumların öğrenilmesinden bir yıl, olaydan iki yıl geçtikten sonra disiplin soruşturması yapılmaz.
Uyarma cezasını gerektiren haller aşağıda belirtilmiştir.
1- Yetkili organlarca verilen görevi titizlikle ifa etmemek
2-Yetkili organlarca davet edildiği halde toplantılara katılmamak
3-Parti içi yazışmalarda kademe sırasına uymamak
4-Üyelik aidatını ödememek
Kınama cezasını gerektiren haller aşağıda belirtilmiştir.
1- Partinin gayesine ve özüne aykırı olmamakla birlikte yetkili organların bilgisi olmadan, kendi başına beyanat ve neşriyatta bulunmak
2- Ahlaki değerlere,mahalli örf ve adetlere uygun düşmeyen davranışlarda bulunmak,
3- Parti organlarınca verilen görevi reddetmek veya ifa etmemek
4- Uyarma cezasını gerektiren halleri, uyarmaya rağmen, tekrar işlemek
5- Hal ve hareketleriyle partiyi küçük düşürücü durumlar yaratmak,
Belirli bir süre için üyenin parti ile ilişkisinin kesilmesidir. Bu süre sonunda başkaca bir karara gerek kalmaksızın kendiliğinden ortadan kalkar. Hakkında geçici çıkarma cezası verilen parti üyesi, faaliyetine katılmayacağı parti organlarına hiç bir teklif yapamaz, kendisine hiç bir görev verilmez. Ancak bu cezayı almış olmak, üyenin parti Tüzüğü’ne, Programı’na, partinin diğer mevzuatına ve organlarının bağlayıcı kararlarına uyması mecburiyetini ortadan kaldırmaz. Hakkında TBMM Parti Grubu’ndan geçici çıkarma cezası verilen üye bu süre içerisinde gruptaki çalışmalara katılamaz.
Geçici çıkarmayı gerektiren haller aşağıda belirtilmiştir.
1- Parti iç huzurunu zedeleyici söz ve faaliyette bulunmak
2- Partide alınan kararları ve müzakereler esnasında ileri sürülen fikirleri açığa vurmak
3-Yetkisi olmadığı halde partiler arası temaslar yapmak ve kendisini yetkili imiş gibi göstererek partiyi ilgilendiren herhangi bir konuda davranışta bulunmak, görüşme yapmak, görüş beyan etmek
4-Görevi icabı kendisinde bulunan her türlü evrakı devir ve teslimden imtina etmek veya kaybetmek,
5- Bir sene içerisinde ikinci defa kınama cezasını gerektirecek suçu işlemek,
Üyenin partiyle ilişiğinin kesilmesidir. Bu cezayı alan üyenin, üyelik kaydı parti kayıtlarından silinir. Partiye mensup milletvekilinin, partinin TBMM Grubu Üyeliği’nden kesin olarak çıkarılması partiden de çıkarılmayı, partiden kesin olarak çıkarılması TBMM Parti Grubu Üyeliği’nden de kesin olarak çıkarılmasını gerektirir.
Kesin çıkarma cezasını gerektiren haller aşağıdaki belirtilmiştir.
1-Siyasi Partiler Kanununda belirtilen yasakları işlemek
2-Siyasi Partiler Kanunun ilgili hükümleri gereği Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından işten el çektirilmesi veya partiden çıkarılması istemine sebep olacak davranışlarda bulunmak
3-Her türlü seçimlerde, parti kararı olmadan bağımsız adaylığını koymak, diğer partilerin adaylarına veya bağımsız adaylara maddi ve manevi bakımdan destek olmak ve propagandalarını yapmak veya açık ve gizli olarak partinin adayları aleyhine çalışmak,
4-Büyük Kongre, Merkez Yönetim Kurulu Kararları, İl veya İlçe Yönetim Kurulu kararlarının aksine ve ruhuna aykırı davranış, söz veya yazı ile beyanda bulunmak, neşriyat yapmak ve yaptırmak, bu hususlarda tahrik ve teşviklerde bulunmak.
5-Parti tüzük ve programına aykırı hareket etmek, parti gayesine ters düşen yazılı veya sözlü beyanda veya faaliyette bulunmak, parti organları veya bu organların üyeleri aleyhinde faaliyette bulunmak, partinin birliğini bozacak, üyeler arasına tefrika sokacak söz ve davranışta bulunmak
6-Parti evrakında veya oy pusulalarında tahrifat yapmak veya bunları imha etmek veya saklamak
7-Geçici Çıkarma Cezası’nı gerektiren fiilleri tekrarlamak.
- DOKUZUNCU KISIM SEÇİMLERE İŞTİRAK VE PARTİ ADAYLARININ TESBİTİ
Partiye üye olsun veya olmasın milletvekili veya Mahalli İdareler seçimlerinde parti adaylarının ve listelerdeki sıralarının tespit işlemlerine katılmak için partiye müracaat edenlerden, aday adaylıkları Genel Başkan tarafından uygun bulunan parti adaylarının ve listedeki sıralarının tespiti usulleri aşağıda belirtilmiştir :
1- Ön seçim
2- Aday yoklaması
3- Merkez yoklaması
Usullerinden biri, birkaçı veya tamamının bir arada yahut ayrı ayrı uygulanması suretiyle aday tespitinin yapılması kararlaştırılabilir.
Hangi seçim çevresinden hangi usullerin uygulanacağı seçimlerden önce Genel Başkan tarafından belirlenir.
Önseçim, Siyasi Partiler Kanunu’nun önseçimle ilgili hükümleri uyarınca yapılır.Aday yoklaması (teşkilat yoklaması) ; İl başkanı, il yönetim kurulu asil Üyeleri, il disiplin kurulu asil üyeleri, o il çevresindeki ilçe başkanları, ilçe yönetim kurulu asil üyeleri, partili il, ilçe ve belde belediye başkanları, il genel meclisi üyeleri, belediye meclis üyeleri ve büyük kongre delegeleri ve o ilin milletvekillerinden oluşan bir seçmenler kurulu tarafından gizli oy açık tasnifle yapılır.
Merkez yoklaması, Merkez Yönetim Kurulu’nca adayların tespiti suretiyle yapılır.
Merkez yoklaması hariç, aday tespitleri, seçim kurullarının yönetim ve denetimi altında yapılır.
Aday listelerinde eksilme olduğu takdirde, Merkez Yönetim Kurulu’nca doldurulur.
Merkez Yönetim Kurulu, il ve ilçe yönetim kurullarına aday belirleme ve eksikliklerini tamamlama yetkisi verebilir.
Adaylık için parti üyesi olma şartı aranmaz.
- ONUNCU KISIM MALİ HÜKÜMLER
Parti gelirleri ve kaynakları şunlardır;
a) Parti üyelerinden alınacak bir YTL’sı giriş aidatı ile yıllık bir ila on YTL arasındaki üyelik aidatı,
b) Partili milletvekillerinden alınacak milletvekilliği aidatı,
c) Milletvekilliği, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği aday adaylarından alınacak özel aidat,
d) Parti bayrağı, flaması, rozeti ve benzeri rumuzların satışından sağlanacak gelirler,
e) Parti yayınlarının satış bedelleri,
f) Üye kimlik kartlarının ve parti defter, makbuz ve kağıtlarının sağlanması karşılığında alınacak paralar,
g) Partice tertiplenen eğlence ve konser faaliyetlerinden sağlanacak gelirler,
h) Parti mal varlığından elde edilecek gelirler,
i) Bağışlar.
j) Devletçe yapılan yardımlar.
(d), (e) ve (f) bentlerinde gösterilen satış bedelleri, merkez yönetim kurulunun kararı ile tespit edilir.
Parti üyesi, üyelik aidatı ödemeyi partiye girişinde kabul etmek zorundadır.
Parti üyesi, vermeyi kabul ettiği aidatın miktarını, parti tüzüğüne uygun olmak şartıyla, kayıtlı bulunduğu teşkilat kademesi başkanlığına yazı ile bildirerek artırabilir.
Partiye borçlu olduğu yıla ait aidatın tamamını veya bir kısmını ödemeyen parti üyesi hakkında, partiden geçici veya kesin olarak çıkarmaya dair disiplin cezaları uygulanmaz.
Partili milletvekillerinin, ne miktar aidat ödeyeceği ve bu suretle toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağı, Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kararıyla belli edilir. Ancak, bu miktarın yıllık tutarı milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.
Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kurulmadığı takdirde milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıdaki fıkrada belirtilen miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez yönetim kurulunca tespit edilir.
Milletvekilliği, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği aday adaylarından alınacak özel aidat, milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını aşmamak kaydıyla merkez yönetim kurulunun yapacağı iç yönetmelikte gösterilir.
Partinin bütün gelirleri, partinin tüzelkişiliği adına elde edilir.
Partinin Merkez ve teşkilat kademelerinin gelirleri, merkez yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bastırılan ve parti teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar dolayısıyla merkez yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar.
Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.
Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur.
Makbuz dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.
Partinin bütün giderleri, parti tüzelkişiliği adına yapılır.
Bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına dayanması şarttır. Şu kadar ki; Siyasi partiler Kanununun 70. Maddesinde belirtilen limite kadarki harcamalardan yetkili organca onaylanan bütçede öngörülmüş bulunanlarla genel tarifeye bağlı giderler için ayrıca karar alınması, makbuz veya fatura ile belgelendirilmesi zorunlu değildir.
Giderlere ait belgeleri saklama süresi, özel kanunlarda gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.
İlçe teşkilatı bağlı bulunduğu üst kademeye, gelir ve giderleri hakkında azami üç ay, İl teşkilatı ise altı ay içinde hesap vermekle yükümlüdür.
Giderler, sözleşmeler ve girişilecek yükümlülükler; genel merkezde parti tüzelkişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına ve ilçelerde ilçe yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır.
Partinin il ve ilçelerdeki teşkilat kademeleri tarafından parti tüzelkişiliği adına sözleşme yapılmasına ve yükümlülük altına girilmesine ilişkin esaslar, merkez yönetim kurulunca tespit olunur. Bu esaslara aykırı olarak yahut merkez yönetim kurulunca önceden yazılı yetki verilmediği veya sonradan bir kararla onaylanmadığı takdirde, partinin teşkilat kademelerinin yaptıkları sözleşme ve giriştikleri yükümlülüklerden dolayı, parti tüzelkişiliği hiçbir suretle sorumlu tutulamaz; merkez yönetim kurulu veya genel başkan veya parti tüzelkişiliği aleyhine takipte bulunulamaz. Bu takdirde sorumluluk, sözleşmeyi yapan veya yükümlülük altına giren kişi veya kişilere ait olur.
Bütçe ve kesin hesapların düzenlenmesinde aşağıdaki esaslara uyulur.
İlçe teşkilatları ilgili takvim yılından önceki Ekim ayı başına kadar ayrı ayrı gelir ve gider tahminlerini gösteren yıllık bütçelerini hazırlayarak İl teşkilatlarına gönderirler. İl teşkilatları bağlı ilçeleri de kapsamak üzere ayrı ayrı gelir ve gider tahminlerini gösteren bir yıllık bütçe hazırlarlar ve ilgili takvim yılından önceki Ekim ayı sonuna kadar genel merkeze gönderirler. Bu bütçeler ile aynı süre içinde hazırlanacak genel merkez bütçesi en geç ilgili takvim yılından önceki Aralık ayı sonuna kadar merkez yönetim kurulunca incelenir ve karara bağlanır.
Siyasi partilerin hesapları bilanço esasına göre düzenlenir.
İlçe teşkilatları her bütçe yılını izleyen Nisan ayı başına kadar bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlayarak il teşkilatına gönderirler. İl teşkilatları bağlı ilçeleri de kapsamak üzere, bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar genel merkeze gönderirler. İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez yönetim kurulunca incelenerek Mayıs ayı sonuna kadar karara bağlanır ve birleştirilir. Karar bağlanan kesin hesap sonuçları Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Cumhuriyet Başsavcılığına verilir.
- ONBİRİNCİ KISIM PARTİ DEFTERLERİ
Yan kuruluşlar hariç olmak üzere her kademedeki parti teşkilatı aşağıda belirtilen defterleri tutmak mecburiyetindedirler.
1-Üye Kayıt Defteri;
2- Karar Defteri
3- Gelen ve giden evrak kayıt defteri
4- Gelir ve gider defteri
5- Demirbaş eşya defteri
Üye kayıt defteri, mahalle ve köy esasına göre tutulur.
Karar defteri, ilgili organın kararlarını, tarih ve numara sırasıyla ihtiva eder. Kararlar oylamaya katılanlar tarafından imzalanır. Kongrece alınan kararları da ihtiva etmesi gereken kongre tutanak özetleri başkanlık divanı üyelerince imzalanır.
Gelen ve giden evrak tarih ve numara sırasıyla gelen ve giden evrak kayıt defterine kaydedilir ve gelen evrakın asılları ile gönderilen evrakın örnekleri bu tarih ve numaralar altında dosyalarda saklanır.
Parti adına elde edilen gelirlerin alındığı ve yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığı ilgili defterlere sıra ile ve belgeleri de belirtilerek geçirilir.
Bütün defterlerin sayfaları ve kaç sayfadan ibaret oldukları teşkilatın bulunduğu ilgili seçim kurulu başkanı tarafından mühürlenir ve tasdik edilir.
Partiye giriş işlemlerini gösteren üyelik beyannamelerinin birer örneği ilçe ve il kademesinde, alfabetik sıra esasına göre tasnif edilmiş olarak ayrı bir dosyada saklanır.
Parti organ ve kurullarınca tutulmasında fayda görülen diğer defterler, Merkez Yönetim Kurulunca çıkarılacak yönetmeliklerde belirlenir.
- ONİKİNCİ KISIM DİĞER HÜKÜMLER
Parti kongreleri hariç olmak üzere her kademedeki parti organları ile bu tüzükte belirtilen bir göreve getirilenlerin adları, soyadları, doğum yer ve tarihleri, meslek veya san’atlarıyla, ikametgâhlarını gösterir onaylı liste nüfus cüzdanı örnekleriyle birlikte seçim ve atama tarihinden itibaren 15 gün içinde Genel Merkez tarafından Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
Merkez organlarındaki görevlendirmeler ile ilgili bilgi ve belgeler yine aynı süre içinde İçişleri Bakanlığına ve Cumhuriyet Başsavcılığına tevdi edilir.
İlçe ve İl başkanlıkları da yönetim ve disiplin kurullarında başkan ve üyeliklere seçilenlerin, birinci fıkrada yazılı kimlik, ikâmetgâh ve mesleklerine ait bilgileri, kendilerinin nüfus cüzdanı örnekleriyle birlikte on beş gün içinde mahallin en büyük mülki amirliğine göndermek zorundadırlar.
Partinin kapanmasına ancak büyük kongrece karar verilebilir. Bu karar gizli oyla alınır; karar yeter sayısı, parti tüzüğünde belirtilen toplanma yeter sayısının salt çoğunluğudur.
Siyasi partinin kapanmasına karar verilirse, bu karar derhal kapanan partinin genel başkanlığı tarafından, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi Başkanlığı, Cumhuriyet Başsavcılığı ile İçişleri Bakanlığına bildirilir.
Partinin tüzelkişiliği, büyük kongrenin kapanma kararını aldığı tarihte sona erer.
Kapanma halinde partinin menkul ve gayrimenkul bütün mallarının nasıl tasfiye edileceği, Siyasi Partiler Kanunun 110. maddesine göre, Büyük Kongre kararıyla belirlenir.
Bu Tüzük, partinin tüzel kişilik kazanmasından itibaren yürürlüğe girer.